Stokts plein

Het Stokts plein (tussen Brugstraat en Rerum Novarumlaan) "de woningen uit 1950 voldoen niet meer aan de hedendaagse normen, bovendien ligt er een verwaarloosd plein tussen die woningen... het nieuwe binnengebied krijgt functie als openbaar plein; de architecten vertaalden het buurtoverleg naar een gebied waarin de auto geen toegang meer heeft (wel een parkeerdek onder een verhoogd platform) en waarin er meer groen wordt aangelegd", 22 bestaande huizen worden gesloopt, de enige appartementen zijn beperkt in de hoogte; alle woningen rond het plein hebben toegang via hun private tuin tot het groene binnenplein; 37 huurwoningen (waaronder de 22 die worden afgebroken), een nieuw buurthuis (dit was pas verhuisd en gerenoveerd)...  (bron)

Bekommernis voor het groen en voor de vogels
"Bovendien ligt er een verwaarloosd plein tussen die woningen": waarom is het verwaarloosd? Dit plein biedt enorme mogelijkheden voor kinderen en jongeren: er is zelfs een aangelegd basketbalpleintje? Als men iemand van het buurthuis de opdracht geeft om het pleintje in het oog te houden, sportmaterialen te voorzien dan zou dit een prachtige spelgelegenheid zijn...
Wat betreft verwaarlozing: misschien had men er meer aandacht aan moeten besteden, maar langs de andere kant is een wat braakliggend terrein ideaal voor vogels en andere dieren.
Het tekort aan toezicht leidt enerzijds tot wat overlast, wat onveiligheidsgevoelens... anderzijds hebben jongeren en kinderen behoefte aan een eigen plaats, waar ze ongecontroleerd onder elkaar kunnen zijn. Dit wordt steeds moeilijker aanvaard door onze maatschappij; we zijn het steeds meer gewend aan het principe van "big brother is watching you" - allways and evereywhere.

"waarin er meer groen wordt aangelegd"?
Zoals de foto's laten uitschijnen zouden de voortuintjes van de woningen verdwijnen. Ook deze bieden soms een wat verwaarloosde aanblik. Maar juist hierdoor en door de hagen en struiken bieden ze een schuilplaats, nestgelegenheid en voedsel voor de vogels. Met het nieuwe project: geen voortuintjes meer.
Voor de rest voorziet men geen garages meer, maar stalt men de auto's onder een "parkeerdek." Naar ik vermoed zal dit een betonnen plafond zijn, dat ook dienst zal doen als loopvlak voor het plein en toegang tot de woningen. De hoeveelheid groen die hierop kan voorzien worden zal erg beperkt zijn. 
Dus om te spreken dat er meer groen aangelegd zal worden: eerst zien en dan geloven...

Het Stokts plein is nog één van de weinige pleintjes die ingesloten zijn, vrij van verkeer waar jongeren kunnen basketten, voetballen, volleyen.. en kinderen kunnen klimmen en spelen.  Als Turnhout zich toch wil profileren als kindvriendelijke stad, als ze toch belevingspleintjes uit de grond willen stampen (zie bericht belevingspleintjes in Turnhout) moet men er met zorg over waken. Dat de gronden van het pleintje grotendeels in handen van de stad zijn, is hier een zegen. Zo is er waarschijnlijk meer kans dat het groene karakter van tenminste het pleintje bewaard blijft.

Zie luchtfoto genomen voor de realisatie van het project (bron): duidelijk wordt hier het groene karakter, het afgeschermd zijn van het pleintje. Als het project gerealiseerd is, zullen we dit eens vergelijken....
Hopelijk wordt niet alles versteend. De Ark van Noë was een toevluchtsoord voor de dieren, de Ark van Turnhout ??.
Een verantwoordelijke van de stadsdiensten zei dat men werkte met de "stepping stone theorie": om over een rivier te geraken kan men gebruik maken van stenen waar men op kan gaan staan en zo stap voor stap de stroom oversteken. Als er genoeg stukjes groen blijven, dan kan men de natuur in de stad houden. Maar zoals het er nu aan toe gaat, en er elke dag stenen worden weggenomen (stukjes groen verdwijnen), kan dit elke keer het stukje groen zijn dat nodig was als essentiële schakel om het systeem in stand te houden.

Bij het Stokts plein, kreeg ik de zoveelste "déjà vu". Tussen de Guido Gezellestraat en Lodewijk de Koninckstraat was er een vergelijkbare situatie: een ingesloten pleintje tussen de huizen. Een kleine tien jaar geleden is het domein opgekocht door Vansweevelt. Hij heeft het aantal garageboxen uitgebreid van een vijftigtal naar een tachtigtal... en daarmee ook het braakliggend stuk dat er nog lag mee ingepikt... zonder al teveel problemen. De stad verwelkomde dit als een strijd tegen geparkeerde wagens...Ook hier werd het stukje groen dat er nog was versteend.Maar zoals gezegd is de situatie op het Stokts Plein enigszins meer hoopgevend omdat de stad eigenaar is van een groot deel van het plein.


Algemeen kunnen we zeggen dat er een serieuze spanning bestaat tussen het behoud van wat groen binnen de stadskern en de behoefte aan woningen. De Ark doet hier meer dan zijn duit in het zakje om de schaarse plekjes vol te bouwen...  (zie ook de pagina Ruimtelijk kader Vlaanderen-2 voor wie?, door wie? wie profiteert ervan?)
De buurt heeft zich uitgesproken voor het behoud van het groene karakter van het plein. (foto1;  foto1; foto1; foto1)
"waarin er meer groen aangelegd wordt"??   Ook in het project aan de Lokerenschuif wordt "een groen binnengebied" voorgesteld... (foto31) benieuwd...Groen wordt vaak als schaamlapje gebruikt, bijv. in de tuin van Villa Astrid staan een aantal hoge bomen: benieuwd hoeveel er nog van zullen overschieten als het project is afgerond... (foto17; foto17)
Voor zover ik me herinner bood Noë in de ark een onderkomen voor alle dieren....
Even een absurde uitnodiging: vergelijk de nieuwe geplande toestand eens met de oude toestand en bekijk deze twee nu eens vanuit het standpunt van een vogel.... welke vind je het meest interessant?

Bekommernis voor het behoud van het karakter van de wijk
Los van de bekommernis voor het behoud van groen, zit er aan het project nog een andere kant. De Ark gaat 22 bestaande huizen van de wijk slopen. Heel het Stokt is opgetrokken uit dezelfde soort huizen. Ik wil hier niet de termen verminking en amputatie van de wijk gebruiken, neutraler gezegd gaat het in elk geval om een grondige verandering van het uitzicht. Dan is het stedenbouwkundig toch eigenaardig dat een groot deel van deze huizen wordt gesloopt, dit in een tijd waar men voor de rest toch streng erop toeziet dat de vormgeving niet geschaad wordt. Ik spreek me niet uit over het al of niet geslaagd zijn van het nieuwe uitzicht, maar het zal in elk geval anders zijn en het uitzicht van de wijk (en het karakter ervan?) grondig veranderen...  Achterliggend zal waarschijnlijk spelen dat alle groen in de omgeving wordt geweerd: de voortuintjes die typisch waren voor de buurt zullen verdwenen zijn... (foto's Brugstraat en hoek Hertoginstraat-Brugstraat voor het project: foto1;  foto1; foto1)

Bovendien is de argumentatie toch wel erg dubieus. Blijkbaar voldoen de huizen niet meer aan de hedendaagse eisen. Toch heeft de Ark in de laatste maanden van 2014 en de eerste maanden van 2015 een straat verderop alle huizen grondig vernieuwd : nieuwe daken, nieuw sanitair, nieuwe ramen enz. Waarom kan het daar dan wel en voor de huizen rond het plein (een straat ernaast) niet?

Als contrast: Wij wilden het dak van onze woning laten vernieuwen en isoleren. De meeste dakwerkers wilden een onderdak plaatsen en de isolatie langs buiten aanbrengen. Dit zou maken dat het dak 10cm naar boven zou komen. Volgens de bevoegde stadsdiensten moesten we hiervoor een vergunning aanvragen omdat het bouwvolume wordt uitgebreid. Deze vergunning zou waarschijnlijk worden geweigerd omdat het dak niet meer gelijk kwam met onze buurman... wat de eenvormigheid van de wijk zou verbreken. De weigering vind ik uiteindelijk terecht. Maar een heel deel van de wijk slopen kan blijkbaar wel, zonder problemen.

De Ark mist hier de kans om voluit de troef van de renovatie uit te spelen. In plaats van het pleintje te vernietigen zou men de woningen kunnen renoveren op verschillende manieren, zodat de bewoners van de wijk een soort "modelwoningen" krijgen; verschillende modellen hoe men de woningen kan aanpassen aan de hedendaagse tijd en noden: het opdelen in verschillende wooneenheden, verschillende vormen van isolatie, van hernieuwbare energie... hoe men dit allemaal in de bestaande woningen kan toepassen ...

Enkele algemene beschouwingen
Een aantal processen komen vaak terug:
-Projectontwikkelaars en huismaatschappijen weten feilloos de resterende braakliggende terreinen in te pikken - eenmaal eigenaar hebben ze er vrij spel.
-Steeds zijn er een aantal mensen die de verstening goed vinden; een aantal vindt het spijtig dat het groen verdwijnt, maar slechts enkele ervan laten hun stem horen; degenen die spreken zijn moeilijk te verenigen; bovendien moeten ze de nodige slagkracht krijgen... en als er al inspraak is wordt er enkel pro forma rekening mee gehouden
-Want... de projectontwikkelaars doen nog wat ze willen; ze passen enkele details aan om zgn. in orde te zijn, maar in praktijk stellen ze gewoon hun belangen veilig.
-Het stadsbestuur volgt de gevraagde aanpassingen niet steeds accuraat op: of ze wel in de plannen terugkomen, maar ook of de aanpassingen ook zo in praktijk worden uitgevoerd
-Ik heb de indruk dat natuurverenigingen de natuur in de stad niet zo belangrijk vinden. Natuurpunt heeft wel een "kijktuintje" (naar analogie van een modelwoning) in de stad . Voor de rest houden ze zich vooral bezig met het beheer van natuurdomeinen. Wat natuurlijk ook erg belangrijk is...
In elk geval is het resultaat dat alle groene plekjes in de stad systematisch worden volgebouwd, is het niet door een privé-investeerder dan wel door de sociale huisvestingsmaatschappij.